Door de ogen van Jaap Kroon

Als ik met mensen spreek over mijn reizen wordt er altijd gevraagd hoe ik mijn portretten maak. Of ik mensen stiekem fotografeer of dat ik toestemming aan ze vraag...

Storytelling 

Ik kan daar meteen heel duidelijk over zijn, in bijna alle gevallen vraag ik toestemming aan de persoon. Of ik vraag het vooraf of ik laat de foto zien nadat ik hem heb gemaakt. Ik wil geen plaatje zonder verhaal aan mijn collectie toevoegen. Zonder contact met de bewoners van het land waar ik ben is mijn reis niet compleet. Het niet zien van de Taj Mahal in India zou ik minder erg vinden dan het missen van de spontane bezoeken aan families in dat prachtige land. Ik zie mijzelf als een verhalenverteller en ik kan dus niet zonder de verhalen van een ander. Foto’s spreken een universele taal. Als je elkaars taal niet spreekt en je laat een foto zien, dan kun je communiceren. Dan krijg je het verhaal en kun je van elkaar leren. Het heeft ook voor veel mooie momenten gezorgd. In Iran, India en Pakistan ben ik door het maken van een foto meerdere malen uitgenodigd bij families thuis om daar heel even deel uit te maken van hun leven. Als fotograaf heeft het mij doen beseffen, dat als je echt met andere foto’s wilt thuiskomen, je het beste langer op één plek kunt blijven. Je leert elkaar beter kennen en verdient hun vertrouwen om vervolgens onzichtbaar met je camera in de gemeenschap te bewegen. Neem de tijd. Per slot van rekening neem jij iets van ze door ze te fotograferen en dan verdienen ze op zijn minst iets van jouw tijd terug. Laat zien hoe belangrijk deze mensen voor je zijn en je zult merken hoe fijn ze het vinden om gewoon wat menselijke aandacht van jou te krijgen. 

Retro camera 

In de jaren dat ik nu fotografeer is mijn camera voor mij bij uitstek de beste manier om in contact met andere mensen te komen tijdens mijn reizen. Mijn lach is mijn grootste vriend. Als ik mijn camera in combinatie met een big smile laat zien, is er haast niemand die nee zegt. Ook niet als ik achteraf de foto laat zien. Ik heb eigenlijk nog nooit meegemaakt dat iemand een foto verwijderd wilde hebben. Mocht dat wel het geval zijn, dan zou ik dat zeker doen. Dat respect verdient men wel op het moment dat jij iemands leven binnenstapt en het op de gevoelige plaat wilt vastleggen. Al enige jaren fotografeer ik met professionele Fujifilm camera’s. Het voordeel hiervan is dat ze klein zijn en er retro uitzien. Hierdoor zijn ze niet intimiderend voor de mensen die je fotografeert. Vaak zijn ze juist heel nieuwsgierig en zorgt het weer voor leuke gespreksstof.

Rijkdom 

Het zijn vooral de gesprekken tijdens mijn reizen die mij rijker hebben gemaakt. Ze hebben mij geleerd hoeveel gemene delers wij als mensen hebben, ongeacht afkomst en dat het onrecht vrijwel altijd afkomstig is van de machtswellustelingen en geldwolven. De bekende schrijver Mark Twain beschrijft het beter dan ik: “Reizen is dodelijk voor vooroordelen, onverdraagzaamheid en benepenheid. Ruimhartige, gezonde, barmhartige opvattingen ontwikkel je niet door vastgeroest te zitten op een plek.”

Inclusief 

Het is maar een idee hoor. Stel, we geven iedereen in Nederland een fotocamera met de opdracht om mensen met een andere kleur of afkomst te portretteren en naar elkaars verhalen te luisteren. Hoe zou de samenleving er dan uitzien? 

Tot ‘zien’

Ga voor meer foto's van deze reis naar het
album op onze Facebook pagina

Jaap deelt zijn belevenissen, maakt zich een beetje zorgen over het reizen in de toekomst en ziet zijn grote droom in gevaar komen…of toch niet?

SCHRIKKEN

Op het moment dat de overheid Nederland sociaal en economisch op slot gooide zat ik in Portugal en ik schrok ervan. Niet zo zeer van die maatregelen want die waren nog een ver van mijn bed show. De schrik zat hem meer in het feit dat ik voorlopig niet meer zou kunnen reizen. Opgesloten in eigen land en een wereld die bijna alleen uit virologen lijkt te bestaan en waar knuffelen uit den boze is, dat is echt een worstcase scenario.

KASHAN

Ik neem je nog even mee terug naar Iran waar ik in 2017 de reis van mijn leven maakte. Door toeval belandde ik in Kashan, een oasestad tussen Teheran en Isfahan. Als ik aan deze stad terugdenk voel ik meteen de enorme gastvrijheid en zie ik de prachtige architectuur. Een plek waar de historie je ongeveer 9000 jaar mee terugneemt in de tijd en de bewoners je liefdevol omarmen. Het is ook de stad waar ik een oude weverij binnenliep en de foto maakte waarmee ik in 2018 door Columbus Travel werd uitgeroepen tot beste reisfotograaf van Nederland in de categorie locals. De ultieme reisbevrediging waarvan je wilt dat die niet eindigt.

LOCKDOWN

Nederland ging verder op slot en mijn werk als fotograaf kwam volledig stil te liggen. Ik heb het geluk dat ik nooit mijn werk als begeleider op een crisisopvang voor verstandelijk beperkten heb opgegeven. Ik heb een baan en geld maar daar is dan ook alles mee gezegd. Het vijandige virus zit een partij ruzie met mijn passie te maken en ik kijk toe terwijl ik af en toe een linkse hoek van de eenzaamheid krijg. Denken doe je een tijdje flink irrationeel en dat zorgt voor doemscenario’s die niet echt helpend zijn. Vanuit een eigen behoefte begin ik 1 op 1 fotoworkshops op maat en dat is een schot in de roos (er is nog plek). Zelf initiatieven ontplooien is het recept om weer terug in het zadel te komen. Als je wacht op wat een overheid doet, heb je veel tijd om na te denken over het negatieve. Het maken van leuke plannen zorgt ervoor dat ons brein dopamine aanmaakt en van dat spul word je blij.

INSPIRATIE

Onlangs las ik een artikel van Reishonger, een online platform voor reislustige wereldreizigers en backpackers. Drie experts uit de reiswereld vertellen hoe zij het reizen na Corona zien. De titel: ‘Coronacrisis wake-up call voor reiswereld’. Dat wakker schudden geldt natuurlijk voor ons allemaal. Ik kan me niet voorstellen dat de opticiens van Nederland ook geen plannen maken die rekening houden met een volgende crisis. Bijvoorbeeld door meer te gaan werken met collecties die dichter bij huis gemaakt worden. Het werken met lokale partijen heeft meer toekomst dan het wachten op rommel van een Chinese online aanbieder. Duurzaamheid is ook een onderwerp wat steeds terugkeert en terecht. We kunnen niet ongestraft deze aardkloot blijven verpesten met milieuonvriendelijke acties. In het artikel zegt Lotte Kleinstapel van Local Hero Travel: “Reizen moet duurzamer worden. Ik zie een verschuiving van snel, vaak en goedkoop naar slow travel: niet alleen hoogtepunten afvinken, maar echt de tijd nemen om de omgeving en cultuur in je op te nemen. Zo ontstaat er ook ruimte voor lokale ontmoetingen en om van de gebaande paden af te wijken. De verwachting is dat de prijs van vliegtickets zal stijgen, wat reizen na corona duurder maakt. Als je dan toch veel geld uitgeeft, wil je er ook alles uithalen. Kortom, we gaan minder vaak reizen, maar wel langer: van kwantiteit naar kwaliteit.”

Waar ik eigenlijk nog niemand over heb gehoord is het feit dat Covid-19 ons ook heeft doen beseffen hoe kwetsbaar we zijn als we geen prioriteit geven aan onderzoek en bestrijding van virussen. Ik denk dat daar een kentering in is gekomen die ervoor zorg gaat dragen dat er op dit gebied meer veiligheid komt in de toekomst. Dus ook meer zekerheid voor de reisbranche en zijn reizigers.

FOTOREIS

We gaan weer even terug naar Kashan. Ik raak daar bevriend met Mahdi, een lokale touroperator. We hebben nog steeds contact. Hij houdt me op de hoogte van de ontwikkelingen in Iran en ik vertel mijn Nederlandse verhaal. Het zijn mijn eigen verhalen en die van anderen zoals Mahdi van Kamal Almok Tours, Lotte Kleinstapel van Local Hero Travel en ook een Charlie Witlox van Charlies Travel, Ahmed Larouz van Bridgizz, Michelle Schreuders (manager Jaap Kroon Fotografie), Marlou Jacobs en Godfried van Loo van Reisreport, Annemiek Kok van China in Beeld en niet te vergeten een Dick van der Niet van NanaWoody&John, die mij inspireren. Toen ik die prijs won dacht ik heel even dat heel de wereld op mijn foto’s zat te wachten. Zo werkt het niet. Het is aan jou of je droom uitkomt. Die van mij is om ooit in mijn leven een fotoreis te organiseren door mijn geliefde Iran. Een reis zoals ik hem graag beleef. Waar verhalen belangrijker zijn dan historische gebouwen. Als daar Marokko en Pakistan nog bijkomen zou dat wel heel gaaf zijn. En mocht een NGO dit lezen, ik ben ook voor jullie beschikbaar.

Tot zien

Ga voor meer foto's van deze reis naar het
album op onze Facebook pagina

Is het je ook opgevallen dat in de tijd waarin we nu leven met Covid-19 de woorden ‘zien’ en ‘kijken’ een hoofdrol spelen? Je hoeft de krant maar open te slaan en een actualiteitenprogramma op TV aan te zetten en het komt voorbij...

“Ik zie een vooruitgang, we zien een verdubbeling, als ik vooruit kijk, kijk maar naar ons buurland, de cijfers laten zien.” In mijn doen en laten doe ik het ook. Ik kijk veel terug, ik zie de wereld veranderen en ik probeer vooruit te kijken. Als fotograaf ben ik natuurlijk ook altijd met mijn ogen bezig. Bijna elke scene die ik in het dagelijkse leven tegenkom frame ik als een foto. Ik kader wat ik zie en druk in gedachten af. De herinnering is mijn foto. Zo’n herinnering zorgde er ook voor dat ik ben gaan reizen. Ik ben een beetje een laatbloeier en kwam er rond mijn 52e achter dat ik wel aardig kon fotograferen. Dat was 6 jaar geleden dus reken maar uit.

Tot 2017 had ik alleen nog maar in Europa gereisd en dat waren voornamelijk strandvakanties met mijn twee zoons. In dat jaar kreeg ik de kans om voor een goed doel af te reizen naar Vietnam om hun projecten in beeld te brengen. In Cu Chi verbleef ik op een complex met nonnen die er een school voor kinderen runnen. Na ongeveer 3 dagen kreeg ik last van een jetlag en een vorm van heimwee. Ik voelde me lichtelijk opgesloten met de nonnen en besloot een lange wandeling buiten het complex te maken. Het toeval zorgde ervoor dat ik tijdens mijn wandeling een Duitser tegen het lijf liep die er woonde. Je moet je voorstellen dat het dorp waar ik verbleef niet echt bekend is met toeristen. Ik was er een bezienswaardigheid en kon me levendig voorstellen dat de Duitser het wel prettig vond om weer eens met een Europeaan te kletsen. Dat deden we dan ook een paar uurtjes bij een lokaal restaurantje. Mijn heimwee verdween als sneeuw voor de bloedhete zon. Het onvermijdelijke gebeurde, ik moest plassen. Het eettentje had echter geen eigen toilet maar ik mocht naar de wc in het huis van de eigenaar. Het beeld wat ik daar aantrof heeft er uiteindelijk voor gezorgd dat ik besmet ben geraakt met het reisvirus. Het was alsof ik een filmscene binnenliep. Een huiskamer vol rommel, een paar krijsende kinderen spelend op de vloer, een joekel van een TV met het volume op 25 en een toilet zoals ik nog nooit eerder had gezien. Ik was in een compleet andere wereld beland. Alles wat met Nederland (het Westen) te maken zou kunnen hebben was verdwenen. Niks leek er meer op en de Nederlandse taal deed er ook niet meer toe. Ik was niet meer dan een speldenknop ergens op onze planeet. Veel later realiseerde ik mij dat ik op mijn reizen altijd op zoek ben naar dat gevoel. Tot nu ben ik het ook op elke reis weer tegengekomen. Hoe mooi is het om te constateren dat wat je ogen zien getransformeerd kan worden tot een onvergetelijke herinnering die bepalend kan zijn voor de rest van je leven.

Tijdens de voorbereiding van mijn reis naar Vietnam stuitte ik steeds op artikelen over reizen naar Iran. Verhalen over de gastvrijheid van de bevolking en de bijzondere geschiedenis van het land. Het intrigeerde me meteen en ik kon het ook niet meer loslaten. Na mijn toilet ervaring in Vietnam wist ik het zeker. Ik moest naar Iran. Bij terugkomst in Nederland kocht ik meteen een retourtje Teheran. Zonder enig plan op dat moment. Wel een route in gedachten maar niet hoe ik dat zou moeten doen. Het enige wat ik had geregeld was een slaapplaats bij een local in Teheran. Couchsurfen kun je namelijk in vrijwel elke stad in Iran. Het bied je de unieke gelegenheid om het echte leven van het land te leren kennen. Je hoort er de verhalen van de mensen en die vertellingen zijn voor mij belangrijker en vaak mooier dan het zien van bijvoorbeeld een beroemd historisch gebouw.

Het verhaal van Iran is een bijzonder verhaal. De beschaving vond er zijn oorsprong en het land kende lange tijd de vrijheden die lijken op die van ons. Hoe anders is het er nu. Ook daar heeft Covid-19 meedogenloos toegeslagen en zorgt het politieke machtsspel voor een armoede en werkeloosheid die zijn weerga niet kent. Er wordt mij weleens gevraagd of je wel naar landen moet reizen waar het regime niet menswaardig is. Ik heb daar geen eenduidig antwoord op, maar probeer altijd wel te vertellen dat je de regering en de bevolking hebt en die totaal verschillend kunnen zijn. Dan heb je ook nog eens het beeld wat door de media en ook zeker door de Westerse media wordt gecreëerd. Dat beeld is niet altijd even zuiver. Toen ik vertelde dat ik naar Iran ging werd ik bijna door iedereen voor gek verklaard. Het zou er gevaarlijk zijn. Ik kan je meteen uit de droom helpen, het was veiliger om ’s nachts door Teheran te lopen dan door Amsterdam. Door de boycot kun je er niet pinnen en ben je dus gedwongen om er met al je cash te reizen. Makkelijk doelwit dus. Ook hier kan ik je meteen uit de droom helpen, er wordt geen enkele toerist beroofd in Iran. Je bent er te gast en gasten zijn er heilig. Als het gaat om gastvrijheid dan staat de bevolking van Iran op nummer 1, in de voetsporen gevolgd door de Afghanen. Daarna komt Pakistan. Dat land bezocht ik ook en komt zeker terug in een van mijn columns.

Terug naar Teheran. Deze stad wordt vaak afgeraden vanwege de herrie en de drukte. Zo jammer. Ik heb dan ook besloten om bij deze column alleen de foto’s van de hoofdstad van Iran te laten zien. Omdat de stad het verdient. De rest van het land komt wel bij de andere verhalen. Teheran is ook het verhaal van de underground scene (net als de rest van het land). Alles wat god verboden heeft gebeurt daar stiekem. Ondergronds. Dat geldt voor bv. drugs- seks- en muziekfeestjes. Ik fotografeer ook voor een online muziekplatform en was van plan om daar beelden voor te gaan maken. Mijn couchsurf adresje was een mooie uitvalsbasis. Ik sliep er bij een gescheiden vrouw wiens dochter gitaar speelde in een meidenband. Hoe verboden is dat in Iran. Mijn reportage viel echter in duigen omdat ik me toch niet goed genoeg had voorbereid. Ik verbleef er in de periode van de Asjoera, een Islamitisch herdenkingsfeest. Het probleem is dat er dan extra politiecontrole is en niemand illegaal feestjes durft te geven. Daar staat echter tegenover dat ik op straat alle vrijheid kreeg om te fotograferen. Het is vele malen makkelijker om in Teheran te fotograferen dan een uurtje in Amsterdam.

Ga voor meer foto's van deze reis naar het
album op onze Facebook pagina